یکی از سبکهای نقاشی و هنری قرن بیستم، سبک آبستره بود.
بسیاری از افراد آبستره را به انتزاع و تجرید معنی میکنند، هنر آبستره را با هنر انتزاعی و تجریدی یکی دانسته و این عبارات را به عنوان عبارتهای جایگزین و هم معنی به کار میبرند و معتقدند که تمامی آثار انتزاعی و تجریدی، معنی ترجمهشدهای از کلمه آبستره هستند. اما اینطور نیست.
در تعریف هنر آبستره میتوان گفت آثاری در این تعریف میگنجند که غیر قابل پیشبینی و دور از حدس و انتظار مخاطب هستند، به شکلی خاص اشاره ندارند و هیچ شکلی را به یاد مخاطب نیاورند. یکی از مشهورترین مفسران و مبلغان هنر آبستره «میشل سوفر» فرانسوی گفته است: «من هنری را آبستره مینامم که یادآور هیچگونه واقعیت شکلی نباشد، حتی اگر نقطهای باشد که هنرمند از آن آغاز به کار کرده باشد.»
همه آثار نقاشی آبستره، تنها برای دیدن و تماشاکردن؛ و آثار حجمی آبستره، تنها برای لمس کردن و نه برای لذت بردن و به خاطر سپردن ساخته میشوند. پس مخاطب این آثار نباید در مواجه شدن با آنها انتظار مشاهده یک پند یا نتیجه اخلاقی یا یک صفت و فضیلت معنوی را داشته باشد. هنرمندان خالق این آثار بدون در نظر گرفتن مفهوم فیزیکی و متافیزیکی خاصی اقدام به خلق آنها میکنند و به همین دلیل معمولا آثار آبستره مشمول نقد منطقی نمیشوند. چون در هنگام بهوجودآمدن، قسمت معنیگرای ذهن هنرمند برای خلق آنها درگیر نبوده است و هنرمند از تواناییهای دیگرش در خلق آنها استفاده نموده است.
بسیار با تاکید لازم به ذکر است که هدف نهایی هنرمندان سبک آبستره این نیست که آثار هنری خود را خالی از محتوا ارائه دهند، بلکه هدف این است که بدون اینکه ذهن خود را درگیر مفهوم نمایند، بتوانند مجردات ذهنی خود را انتقال دهند. در نتیجه از آنجایی که مفهوم و اندیشیدن به مفهوم در این سبک در جایگاه دوم اهمیت قرار دارد، مهارت اجرای آثار جایگاه اول و ویژهای را به خود اختصاص میدهد.
طبق آنچه گفته شد برای هنرمند آبستره مهم نیست که چرا و چگونه به اثرش رسیده است، اما هنرمند هنگام خلق اثر انتزاعی و تجریدی، دارای هدفی معنیدار است و به گرفتن نتیجهای فیزیکی، اخلاقی یا انسانی میاندیشد و حرکتش پویشی هدفمند است.
کلمه انتزاع، مصدر اسم فاعل منتزع و به معنی جدا شدن و خلاصه شدن است و میتواند به مفهوم تجرید نیز نزدیک باشد. چرا که تجرید نیز به معنی مجردشدن، رها بودن و تنهاییجستن است.
در هنر انتزاعی و تجریدی، آثار دارای مفهوم مادی هستند و به همین لحاظ، دنیوی بودن این آثار به طور کامل مشخص است.
در کل، آثار انتزاعی به آثاری گفته میشود که با هدف خلاصه کردن و تجزیه کردن فرم یا شکل مورد نظر هنرمند تا حد نهایت به وجود میآیند. هنرمند مفهوم مورد نظرش را تا حدی خلاصه میکند که از اسم اصلی شی یا مفهوم مد نظرش دور نشود و کار خلاصه کردن را اندکی پیش از اینکه آن شی مورد نظر به حد نهایت خلاصه شدن برسد، به اتمام میرساند. بدینمعنی که مخاطب با دیدن این آثار مفهوم یا شیای را به یاد میآورد و نتیجهای از دیدن اثر به ذهنش متبادر میگردد. در این نوع آثار کشش و تعادلی بین مفهوم مورد نظر هنرمند، متریال مورد استفاده و مهارت ایدهپردازی و اجرای هنرمند برقرار است و اثر نهایی ارائهای است حاصل از مجموع توانمندیهای هنرمند خالق آن اثر.
در مجموع میتوان بصورت خلاصه گفت که آثار آبستره با اولویت زیبایی بصری و آثار انتزاعی با اولویت مفهومگرایی بهوجود میآیند.